Từ lâu, hình ảnh cây mai đã luôn gắn liền với ngày Tết, hầu như gia đình nào cũng đều trang trí những đóa mai vàng, hay chọn những cành mai đẹp để dâng lên ông bà tổ tiên, cầu mong cho một năm mới an khang, thịnh vượng.
Bạn đã hiểu rõ về cây mai và ý nghĩa của cây mai ngày Tết chưa, ở bài viết này sẽ chia sẻ đến bạn nguồn gốc, phân loại và ý nghĩa của cây mai, đặc biệt là cách chăm sóc cây mai ngày Tết, cùng theo dõi bài viết nhé.
1. Nguồn gốc của hoa mai
Cây mai tên khoa học là Ochna integerrima, ngoài cái tên mai vàng, cây mai còn được gọi là hoàng mai, huỳnh mai hay lão mai, thuộc loại cây đa niên nên có thể sống trên 100 năm tuổi.
Nguồn gốc của hoa mai từ cây hoang dại, khi xưa khi cha ông đi khai khẩn miền đất Phương Nam đã tìm thấy loại cây có năm cánh và nở vào dịp Tết giống hoa đào nên đã đem về trưng Tết.
Về sau, hoa mai trở thành hình ảnh đặc trưng khi nhắc đến ngày Tết ở miền Nam Việt Nam, sự thiếu vắng hoa mai vào ngày tết sẽ là một điều thiếu sót lớn trong lòng mỗi người chúng ta.
Xem thêm ý nghĩa hoa mai 8 cánh
2. Đặc điểm của cây hoa mai
Cây mai là cây sống lâu năm, với phần gốc to, rễ có thể lồi trên mặt đất, thân xù xì, nhiều cành nhánh và có lá sum suê. Lá mai thường sẽ rụng vào mùa đông và ra hoa vào mùa xuân, là biểu tượng cho mùa xuân ở miền Nam Việt Nam.
Gốc cây mai khá to, bộ rễ mai vàng có thể đâm sâu 2m - 3m, hình dáng của bộ rễ còn phụ thuộc vào tính chất đất, kỹ thuật chăm sóc và tạo dáng, vì vậy nhiều nghệ nhân đã tạo ra những gốc mai khủng, gốc mai đẹp.
Cây mai là cây thân gỗ, cứng cáp, xù xì và phân nhiều cành nhánh, cành hơi giòn và mọc đan xen nhau. Tuy nhiên, cây mai vẫn được uốn nắn, tạo nên dáng vẻ thanh cao và mềm mại.
Ngoài dáng, thế đẹp, cây mai còn giá trị ở những bông hoa, điều tạo nên mùa xuân trong mỗi gia đình. Hoa mai mọc ra từ các nách lá và tạo thành từng chùm xinh đẹp.
Ban đầu chỉ là là một hoa to gọi là hoa cái, hoa này có vỏ lụa bọc bên ngoài. Khi vỏ lụa bung ra sẽ xuất hiện một chùm hoa con từ 1 - 10 nụ, tăng trưởng rất nhanh, trong khoảng 7 ngày, nụ hoa mai vàng sẽ nở thành những cánh hoa mai vàng tươi rực rỡ.
Và thường hoa mai chỉ nở vỏn vẹn khoảng 3 ngày. Ngày thứ nhất, cánh và nhụy xoè thẳng ra. Ngày thứ hai, cánh hoa vảnh lên và chùm nhụy chụm lại. Đến ngày thứ ba, cánh hoa bắt đầu rụng và bay theo chiều gió rồi hoa tàn. Vì là hoa lưỡng tính nên sau khi tàn, hoa nào đậu thì bầu noãn phình to lên và kết hạt.
3. Phân loại hoa mai tại Việt Nam
Tại Việt Nam, có khoảng 8 loại mai, gồm: Hoàng mai, Bạch mai, mai Chiếu Thủy, mai Tứ Quý, Nhất Chi mai, Hồng mai, Song mai.
a. Hoàng mai
Hoàng mai, mai Vàng hay Lạp mai là loài hoa mai chỉ nở một lần trong năm vào cuối tháng chạp (tháng 12 âm lịch). Hoa mọc thành chùm với những bông hoa 5 cánh nhỏ nhắn, màu vàng tươi rực rỡ với mùi thơm thoang thoảng.
b. Bạch mai
Cây hoa Bạch mai hay mai Trắng, hoa mới nở có màu hồng nhạt sau chuyển sang trắng và có mùi thơm nhẹ. Hoa Bạch mai có từ 6 đến 8 cánh tròn lớn, dày, và có nhụy vàng.
c. Mai Chiếu Thủy
Mai Chiếu Thủy có lá nhỏ, dài và mọc thành đôi. Hoa mai Chiếu Thủy nhỏ, có 5 cánh, mọc thành chùm nhỏ li ti màu trắng tuyền, với hương thơm dịu dàng. Vì cuống hoa luôn hướng xuống đất nên được gọi là mai Chiếu Thủy.
d. Mai Tứ Quý
Mai Tứ Quý hay Nhị độ mai là loại mai vàng nở quanh năm, cây tự ra hoa mà không cần lặt lá. Mai Tứ Quý có 5 cánh vàng tươi, sau khi cánh hoa rụng đi thì đài hoa còn lại năm cánh màu đỏ với nhụy hoa.
Các đài hoa úp vào ôm lấy nhụy, trông như đóa hoa búp. Nhụy hoa bên trong kết hạt, từ màu xanh khi còn non đổi sang màu đen lúc già, to dần, đẩy 5 đài hoa lại nở bung ra lần thứ hai như một đóa hoa mai màu đỏ, vì lẽ đó mà mai Tứ Quý còn được gọi là Nhị Độ mai (hoa nở 2 lần).
e. Nhất Chi mai
Nhất Chi mai có hoa màu trắng pha hồng, gồm nhiều cánh mỏng. Ban đầu, cánh hoa có màu trắng, đến gần khi hoa tàn thì chuyển dần sang màu đỏ. Hoa có thể mọc bông đơn hoặc thành chùm.
f. Hồng mai
Cây Hồng mai có lá cây xanh thẫm, mọc đơn lẻ và xẻ thùy. Hoa Hồng mai có 5 cánh màu hồng xinh và nhị hoa vàng tươi, hoa mọc thành cụm ở các đầu nhánh và nở rải rác quanh năm chứ không chỉ vào mùa xuân.
g. Song mai
Hoa Song mai màu trắng tinh khôi và thuần khiết, sở dĩ có cái tên Song mai bởi do loài mai này thường ra hoa kết trái từng đôi.
h. Hạnh mai
Hạnh mai hay còn gọi là mai Mơ, có hoa nở vào đầu xuân sau đó mới nảy lá, đài hoa đỏ tía hoặc xanh thẫm, hoa thường có 5 cánh với hai sắc trắng và hồng. Hoa mai Mơ sắc trắng còn được gọi là Lục Ngạc Mai.
4. Ý nghĩa của cây mai ngày Tết
Thuộc bộ cây tứ quý “Tùng, Cúc, Trúc, Mai”, cây mai tượng trưng cho phẩm đức nhẫn nại và đức hy sinh cao cả, là biểu tượng cho sự cao thượng và quyền quý, là sự hòa hợp giữa chữ Dũng và chữ Nhẫn mà nhiều người hướng đến.
Tuy cây mai có thân cành khẳng khiu, cánh hoa mỏng manh, hương thơm thanh khiết nhưng ẩn chưa bên trong lại là sức sống mãnh liệt, một bộ rễ cắm sâu vào lòng đất, không bị gục ngã trước gió bão.
Trải qua mùa đông lạnh lẽo và khai hoa rực rỡ vào ngày xuân ấm áp, hoa mai đại diện cho sự vinh hiển, giàu sang và hạnh phúc. Ấy thế nên gia đình nào cũng trang trí hoa mai trong nhà vào ngày Tết, với mong muốn bước sang năm mới có nhiều niềm vui và may mắn.
Với những người con Nam Bộ, mai vàng từ lâu đã trở thành một ý nghĩa tinh thần to lớn vào dịp Tết, màu vàng của hoa mai chính là màu của sự giàu sang và phú quý. Vì vậy mà ý nghĩa của hoa mai ngày Tết là phát tài phát lộc, gia đình ấm êm, hạnh phúc.
5. Cách chăm sóc cây mai ngày Tết
Để có được những cành mai nở đúng Tết Nguyên Đán không dễ, thì việc giữ cho hoa mai được tươi lâu, cây đầy hoa xuyên suốt những ngày tết cũng cần được chăm chút.
Khi chưng mai trong những ngày Tết, bạn nên đặt cây mai ở vị trí thoáng mát, đủ sáng, không đặt gần quạt hay chỗ có gió lùa vì sẽ làm mai mất nước nhiều, rụng hoa và cả nụ sớm.
Cũng không nên để mai chỗ quá tối vì sẽ không đủ ánh sáng cho mai quang hợp, chồi sẽ vươn dài, lá ra nhanh, hoa rụng sớm. Nên tránh để mai gần bóng đèn có công suất lớn vì sẽ thừa sáng, nhiệt độ lại cao cũng làm mai nở nhanh, chóng tàn.
Bên cạnh đó bạn cần hiểu về quy trình bón phân cho mai vàng và nên sử dụng các loại phân bón như phân trùn quế bón gốc kết hợp cùng phân hữu cơ phun qua lá như Powerfeed, dịch chuối, hay phân bón lá Đầu Trâu MK 901, Đầu Trâu Spray 3… để dưỡng hoa lâu tàn.
Nếu là cành mai cắm trong bình cần phải thui gốc ngay sau khi cắt để giữ nhựa và hạn chế vi khuẩn gây thối cành. Đồng thời bạn pha 1 gói Chrysal trong 1 lít nước, cho nước sạch vào 1/2 lọ hoa, 1/2 lọ cho nước dưỡng hoa đã pha sẵn ở trên vào.
Mỗi ngày bạn châm thêm 1 ít nước dưỡng hoa như vậy thì hoa sẽ nở từ từ hơn và trưng được lâu hơn, hoa lâu tàn và cánh hoa cũng lâu rụng hơn.
Hy vọng qua bài viết này bạn sẽ có nhiều thông tin hữu ích về hoa mai và cách chăm sóc hoa mai trong ngày Tết. Hẹn gặp lại bạn ở những bài viết sau nhé.